गुरुवार, 8 दिसंबर 2016

संधि - अभ्यास

संधि - अभ्यास
प्रश्न- संधि विच्छेद कर संधि का नाम बताइए –
राधीन , निरक्षर, हिमालय, वागीश, नीरस, रजनीश, सज्जन, निश्चय, निश्चल, महौजस्वी, विद्यालय, परोपकार, रमेश,धनादेश, गायक, दिगम्बर, अधोगति, देवालय, जगदीश, सप्तर्षि, मनोयोग, परमार्थ, मनोरम,निस्सार, प्रत्येक, स्वागत, देवेश,वीरोचित, महर्षि, जगन्नाथ, दिनेश,कपीश, सूर्योदय, नायक, परमानंद, लघूत्सव, यद्यपि, लंकेश, देवर्षि, महात्मा, सर्वोत्तम, सदैव, अत्यधिक, इत्यादि, नयन, पवन, पावन, नाविक, भावुक, पुनर्जन्म, पुनुरुध्दार, वांगमय उच्चारण, संकल्प, संतोष, अभिषेक दुरात्मा, यशोगान, मनोज, मनोहर, सरोवर, पुरोहित, निराशा,निर्धन, दुर्गुण, निर्मल, निश्छल,नमस्कार, नमस्ते, निर्बल  आदि। 

उत्तर-
1.       पर + आधीन = पराधीन      दीर्घ स्वर संधि
2.       निः + अक्षर  = निरक्षर      विसर्ग संधि
3.       हिम + आलय = हिमालय    दीर्घ स्वर संधि
4.       वाक् + ईश्   = वागीश      व्यंजन संधि
5.       निः + रस   = नीरस        विसर्ग संधि
6.       रजनी + ईश  = रजनीश     दीर्घ स्वर संधि                                      
7.       सत्  + जन   = सज्जन    व्यंजन संधि
8.       निः  + चय   = निश्चय      विसर्ग संधि
9.       निः  + चल   = निश्चल      विसर्ग संधि
10.    महा + ओजस्वी= महौजस्वी    वृध्दि स्वर संधि
11.    विद्या + आलय= विद्यालय      दीर्घ स्वर संधि
12.    पर  + उपकार  = परोपकार    गुण स्वर संधि
13.    रमा  + ईश्   = रमेश        गुण स्वर संधि
14.    धन  + आदेश  = धनादेश     दीर्घ स्वर संधि
15.     गै   + अक = गायक        अयादि  स्वर संधि
16.     दिक् + अम्बर = दिगंबर     व्यंजन संधि
17.    अधः  + गति = अधोगति     विसर्ग संधि
18.    देव  + आलय = देवालय      दीर्घ स्वर संधि
19.    जगत + ईश   = जगदीश    व्यंजन संधि
20.    सप्त  + ऋषि = सप्तर्षि       गुण  स्वर संधि
21.    मनः  + योग = मनोयोग     विसर्ग संधि
22.    परम + अर्थ   = परमार्थ     दीर्घ स्वर संधि
23.    मनः + रम   = मनोरम     विसर्ग संधि
24.    निः  + सार   = निस्सार    विसर्ग संधि
25.    प्रति + एक   = प्रत्येक     यण स्वर संधि
26.    सु   + आगत = स्वागत     यण स्वर संधि
27.    देव  + ईश   = देवेश       गुण स्वर संधि
28.    वीर  + उचित = वीरोचित    गुण स्वर संधि
29.    महा  + ऋषि = महर्षि      गुण स्वर संधि
30.    जगत् + ईश   = जगदीश    व्यजन संधि
31.    दिन  + ईश   = दिनेश      गुण स्वर संधि
32.    कपि  + ईश = कपीश       दीर्घ स्वर संधि
33.    सूर्य  + उदय   = सूर्योदय    गुण स्वर संधि
34.    नै   + अक   = नायक      अयादि संधि
35.    परम + आनंद = परमानंद    दीर्घ स्वर संधि
36.    लघु  + उत्सव = लघूत्सव    दीर्घ स्वर संधि
37.    यदि  + अपि = यद्यपि      यण  संधि
38.    लंका  + ईश   = लंकेश      गुण स्वर संधि
39.    देव  + ऋषि = देवर्षि        गुण स्वर संधि
40.    महा  + आत्मा  = महात्मा    दीर्घ स्वर संधि
41.    सर्व  + उत्तम = सर्वोत्तम       गुण स्वर संधि
42.    सदा  + एव   = सदैव         वृध्दि संधि
43.    अति  + अधिक = अत्याधिक   यण स्वर संधि
44.    ने   + अन   = नयन        अयादि  संधि
45.    पो  + अन   = पवन         अयादि संधि
46.    पौ  + अन   = पावन      अयादि संधि
47.    नौ  + इक   = नाविक     अयादि संधि
48.    भौ  + उक   = भावुक      अयादि संधि
49.    पुनः + जन्म = पुनर्जन्म    विसर्ग संधि
50.    पुनः + उध्दार = पुनरूध्दार   विसर्ग संधि                        
51.    वाक्  + मय =वांगमय     व्यंजन संधि
52.    उत्  + चारण = उच्चारण    व्यंजन संधि
53.    सम  + कल्प = संकल्प     व्यजन संधि
54.    सम + तोष  = सन्तोष     व्यंजन संधि
55.    अभि  + सेक = अभिषेक    व्यंजन संधि
56.    दु:  + आत्मा = दुरात्मा     विसर्ग संधि
57.    यशः  + गान = यशोगान    विसर्ग संधि
58.    मनः  + ज  = मनोज     विसर्ग संधि
59.    मनः  + हर = मनोहर     विसर्ग संधि
60.    सरः  + वर = सरोवर     विसर्ग संधि
61.    पुरः  + हित = पुरोहित     विसर्ग संधि
62.    निः  + आशा = निराशा     विसर्ग संधि
63.    निः  + धन = निर्धन      विसर्ग संधि
64.    दु: + गुण  = दुर्गुण      विसर्ग संधि
65.    निः  + मल = निर्मल     विसर्ग संधि
66.    निः + छल  = निश्छल    विसर्ग संधि
67.    नमः + कार = नमस्कार   विसर्ग संधि
68.    नमः  + ते = नमस्ते     विसर्ग संधि
69.    निः  + बल = निर्बल      विसर्ग संधि 

12 टिप्‍पणियां:

  1. अभ्यास का सन्धि विच्छेद व संधि नाम

    जवाब देंहटाएं